بازنگری جدید برنامه درسی مدیریت رسانه (پاییز ۱۴۰۲)
خب، به سلامتی بازنگری پنج‌سالانه برنامه درسی مدیریت رسانه در هر دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هم انجام شد و به تصویب رسید. به عنوان نماینده کمیسیون علوم اجتماعی و رفتاری در شورای بازنگری، گسترش و نظارت آموزشی دانشگاه تهران با تمام توانم این بازنگری را (همچون بازنگری سایر رشته‌های دانشکده مدیریت) پیگیری کردم تا به اجرا در مهر امسال برسد و خوشبختانه در هفته پیش مصوبه نیز ابلاغ شد و اکنون آماده اجرای آن می‌شویم. با توجه به اینکه بخش مهمی از مراجعه‌کنندگان به سایت من دانشجویان حال و گذشته رشته مدیریت رسانه هستند لازم می‌دانم این بازنگری و منطق به کار رفته در آن را شرح دهم.
در بازنگری امسال به بلوغ تدریجی رشته مدیریت رسانه توجه کردیم و اینکه بازنگری پیشین‌مان در سال ۱۳۹۶ بسیار موفق بوده و ما را به اهداف خود در زمان بازنگری آن سال رسانده است. در بازنگری گذشته اصرار داشتیم که مدیریت رسانه بخشی از مدیریت بازرگانی است و باید درسها کاملا در راستای ماموریت گروه بازرگانی باشد و از این رو با لحاظ کردن محدودیت تغییر ۴۰ درصدی در برنامه سال ۱۳۹۶ حداکثر تلاشمان را برای ارائه درسهای نویی همچون اقتصاد رسانه، مدل‌های کسب و کار، کارآفرینی رسانه‌ای، مدیریت تبلیغات، سیاستگذاری رسانه‌ای، بازاریابی دیجیتال و درسهای دیگری با جهت‌گیری کسب و کارمحور به کار گرفتیم.
اکنون و در سال ۱۴۰۲ (البته شروع بازنگری از سال ۱۴۰۱ شروع شد) با در نظر گرفتن استقلال گروه آموزشی تحت عنوان «گروه مدیریت رسانه و ارتباطات کسب و کار» در «دانشکده کسب و کار» دانشگاه تهران، برنامه درسی قبلی را با افزودن و کاستن چند درس روزآمدسازی کردیم. مجدداً تاکیدمان روی این است که مدیریت رسانه یک رشته مربوط به حوزه کسب و کار است و از امتزاج آن با حوزه‌های دیگر و به ویژه دروس «مطالعاتی» پرهیز کردیم. این تاکید سبب شد که در بازنگری امسال بیشتر از پیش به سمت نیازهای کسب و کارهای رسانه‌ای حرکت کنیم و درس‌هایی را بگنجانیم که مهارت‌های جدید مورد نیاز کسب و کارها را در دانشجویان تقویت کند و در واقع مدیریت رسانه در ارتباطات کسب و کارها با مشتریان و ذینفعان بیشتر نقش‌آفرین باشد.
با توجه به بازخوردهایی که دریافت کردیم چند درس جدید اضافه کردیم. برای مثال «مدیریت مالی برای مدیران رسانه» را به عنوان بخشی از پیشنهادهایی که در کنفرانس مدیریت رسانه قطر از طرف صاحب‌نظران دریافت کردیم اعمال کردیم (هنوز هم از اینکه کتاب Teaching Media Management: A Curriculum Development اینقدر مورد استقبال همکاران و دانشگاه‌های بین‌الملل قرار گرفت و اینکه برنامه درسی مصوب دانشگاه تهران اکنون در چند دانشگاه اروپایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ذوق‌زده‌ام). این درس را با توجه به اهمیت تامین مالی برای پروژه‌های رسانه‌ای (مثل اجرای موفق تامین مالی جمعی فیلم بخارست که ۴ میلیارد از ۱۸ میلیارد هزینه ساخت این فیلم جمعسپاری شد) و اهمیت درک صورتهای مالی و دانش بنیادین مالی برای مدیران سازمان‌های رسانه‌ای به برنامه درسی اضافه شد.
درس دیگری که افزودن آن را لازم دانستیم «شیوه‌های تفکر و حل مسئله» است که با توجه به اهمیت شیوه‌های تفکر از جمله تفکر خلاق، تفکر واگرا، تفکر طراحی و … در صنعت بسیار خلاق رسانه، به درسهای این رشته افزوده شد تا مدیران دانش‌آموخته رسانه قادر به به کارگیری شیوه‌های مختلف تفکر خارج از چارچوب برای درک، رویارویی و حل مسائل موردی و خاص در سازمان‌های خود باشند.منابع جذابی نیز برای این درس در سالهای اخیر توسط انتشارات بین‌المللی تهیه و آماده شده‌اند که می‌تواند به غنای کلاس‌های این درس بینجامد.
درس «تحلیل شبکه‌های اجتماعی» را با هدف آشنایی دانشجویان با مهارت بسیار لازم تحلیلگری شبکه‌های اجتماعی و استفاده از نرم‌افزارهای استخراج اطلاعات و تحلیل آنها اضافه شده است تا این توانایی مورد نیاز بازار که به ویژه در شناسایی تقاضای مشتریان و تغییرات روند نیازهای بازار به کار می‌رود در دانشجویان ایجاد شود.
درس «مدیریت محتوا» را با توجه به تقاضای بالای کسب و کارها در ایجاد محتوای درگیرکننده و جذاب به برنامه درسی افزودیم. نیاز کسب و کارها به ارائه مداوم محتوا در سایت‌ها و حسابهای شبکه‌های اجتماعی‌شان یکی از روندهای رو به رشد در بازار کشور و جهان بوده که مراجعه شمار قابل توجهی از آنان به ما برای همکاری یا معرفی دانشجویان توانمند نشانه تقاضای بالا برای این مهارت است. درک از انواع محتوا و تولید بهیته و مخاطب‌پسند آنها، توانایی تدوین استراتژی رسانه‌ای، تنظیم تقویم محتوایی و … از جمله اهداف این درس است. در این مدت نیز کسب و کارهای جدید و موفقی از طرف دانشجویان مدیریت رسانه در این زمینه ایجاد شد که تاکیدی بر اهمیت این درس است.
درس «آزمایشگاه رسانه» را به عنوان یک درس عملی برای دانشگاه‌هایی که دارای امکانات آزمایشگاه رسانه هستند گنجاندیم تا در این دانشگاه‌ها دانشجویان با امکانات نرم‌افزاری تحلیل محتوا در پلتفرم‌های رسانه‌ای آشنا شوند
درس «مدیریت روابط عمومی» را نیز با تغییر عنوان به «ارتباطات کسب و کار» به‌روزرسانی کردیم تا از میان جنبه‌های متنوع روابط عمومی، روی بخشهای مربوط به ارتباطات کسب و کارها تمرکز کنیم و مسائل روزی که در کشور ما نیز بسیار مورد نیاز هستند همچون عذرخواهی شرکتی، ترمیم برند، ارتباطات بحران کسب و کار و … را پوشش دهد و دانشجویان بتوانند در روابط عمومی شرکت‌ها نقش مهمی ایفا کنند.
در کنار این درسهای جدید دو درس حذف شدند. «ارتباطات میان‌فرهنگی و بین‌المللی» که از برنامه درسی پیش از ۱۳۹۶ فبلی باقی مانده بود (به دلیل محدودیت تغییرات ۴۰ درصدی) و «رفتار سازمانی در رسانه» که تا حدی با درس منابع انسانی در صنایع خلاق همپوشانی داشت و چندان نیز مورد استقبال قرار نگرفته بود، دو درسی بودند که از برنامه خارج شدند تا تعداد درسهای اختیاری از حد بیشتر نشود.
ضمن اینکه طبق تاکید دانشگاه تهران برای کاهش درسهای لازم برای دانش آموختگی در مقطع کارشناسی ارشد از ۳۲ به ۲۸ واحد (شامل پایان نامه)، کلیه درسهای جبرانی را برای دانشجویان ورودی الزامی کردیم تا دانشجویانی که از رشته‌های غیر مرتبط وارد مدیریت رسانه می‌شوند درسهای پایه‌ای لازم برای ورود به این رشته را بگذرانند. البته دانشجویان دارای کارشناسی مرتبط از برخی درسهای جبرانی که گذرانده‌اند معاف می‌شوند. هر پنج درس جبرانی (شامل مبانی سازمان و مدیریت، بازاریابی، فنون مذاکره تجاری، حقوق رسانه و نظریه‌های ارتباطات) در دوره کارشناسی نیز ارائه می‌شود و دانشجویان در صورت تمایل به شرکت در کلاس‌های کارشناسی الزامی به پرداخت شهریه برای کلاس جداگانه ندارند. به تجربه دریافتیم که عدم گذراندن درسهای پایه‌ای مدیریت سبب مشکلات زیادی در آشنایی مورد انتظار با درسها می‌شود و امید داریم که این تدبیر در الزامی کردن درسهای جبرانی پایه‌ای سبب رفع مشکل شود.
در دوره دکتری نیز علاوه بر افزودن «مبانی فلسفی» به نام چهار درس که به دلیل شباهتشان با درسهای مقطع کارشناسی ارشد مشکلساز شده بودند، دو درس جدید اضافه شدند: «نظریه بازی در صنعت رسانه» و «فناوری‌های شناختی در صنعت رسانه». این دو درس به با هدف به روزرسانی دانش دانش‌آموختگان در نظر گرفته شد. نظریه بازی‌ها به عنوان یک درس بسیار مهم در پرورش فکری دانشجویان و آشنایی آنها با به کارگیری این نظریه در درک و حل مسائل صنعت رسانه افزوده شد. فناوری‌های شناختی نیز به عنوان یک روند جدید که تحت تاثیر فناوری‌های نوین است مورد توجه بسیار قرار گرفته و پیشرفت‌های زیادی را همراه داشته است که درک آنها برای دانش‌آموختگان رسانه بسیار لازم است.
امیدوارم این برنامه‌های درسی جدید به خوبی در خدمت فرایند بلوغ رشته مدیریت رسانه قرار گیرند و رضایت دانش‌آموختگان، مدرسان و دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته مدیریت رسانه را جلب کند و همچنین پایه‌ای باشد برای توسعه‌های آتی در رشته، از جمله ایجاد گرایش‌های تخصصی برای پاسخ به نیاز فزاینده بازار و کسب و کارها.