مغلطه ارز گران و افزایش صادرات
یک کلیشه خیلی نخنما شده در تحلیلهای اقتصادی این است: قیمت دلار بره بالا سبب افزایش صادرات ما میشود و کاهش قیمت آن به صادرات لطمه میزند.
خب، هر دانشجوی سال اول اقتصاد هم این را میآموزد که به طور پیشگزیده کاهش ارزش پول داخلی یک کشور سبب ارزانتر شدن صادرات و نیز به صرفه شدن سفر خارجیها به این کشور میشود و برعکس افزایش ارزش پول کشور صادرات را گران میکند و واردات را ارزان.
ولی هنگام مواجهه با این کلیشه یک نکته خیلی مهم را به خاطر داشته باشید:
«میزان وابستگی تولید کشور به ارز خارجی» متغیر بسیار بنیادین و کلیدی است. صادرات کشوری در صورت افزایش قیمت ارز بالا میره که نرخ عوامل تولیدش وابسته به عوامل داخلی باشه، نه کشور ما که هر تولیدی وابسته به دلار است! حتی کشاورزیمون هم برای خرید انواع ملزومات وابسته به دلار است. این وابستگی تولید به دلار سبب میشه که افزایش قیمت دلار تولید را گران کند. پس افزایش قیمت دلار به همین سرراستی و سادگی سبب افزایش صادرات نمیشود، تازه با گران شدن ابزار تولید مثل مواد اولیه؛ خرید دانش، تکنولوژی و بهروزرسانیها؛، و نیز دستیابی به ابزارآلات؛ صادرات را کماکان گران نگه میدارد. از چهار عامل سنتی تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار، دانش) فقط دستمزد نیروی کار است که ارتباطش به افزایش دلار را میتوان کمرنگ گرفت. بقیه ارتباط نسبتاً زیادی با دلار دارند. پس به همین سادگی قضاوت نمیشه کرد و کلی عامل دیگر را باید در نظر گرفت.
انگیزه نوشتن: یک بابایی به نام کارشناس اقتصادی داره در یک شبکه معتبر تحلیل اقتصادی میکنه و حرصم را درآورده سادهاندیشی و حکم قطعی دادنهای این آقای اقتصاددان! همین.