نظرات متفاوت داوری و سردبیری

مولف یکی از مقالاتی که تحت سردبیری من در حال چاپ است سئوالی کرده که به نظرم رسید با توجه به امکان تکرار آن برای سایرین پاسخ را عمومی کنم.
مقاله ایشان را دو داور به طور عمومی تایید کرده‌اند ولی اصلاحات کلی طلب کرده‌اند. پس از تایید داوران، من هم نظرات سردبیری را در فایلی جدا برای ایشان فرستادم و بخش به بخش درخواست اصلاحات و تغییراتی کردم. سپس ایشان چنین سئوالاتی کرده‌اند:

داور دوم از کارهای آماری تعریف کرده و داور اول تقاضای حذف بسیاری از قسمت های آماری رو داده. ایرادات داوران با فایل ارسالی آقای دکتر خواجه ئیان همخوانی ندارد و ایشان به مواردی اشاره کردن که در برگه داوری اصلا نیومده بطور مثال تغییر عنوان یا کلمه SMEs در مقالات خود ژورنال جمع اومده ایشان بیان کردن جمع نیاد …ما بالاخره به کدوم داوری اعتنا کنیم؟ و کدوم رو مدنظر قرار بدیم؟؟؟؟

پاسخ من که شاید برای سایرین هم مفید باشد:

داور دوم فقط گفته است که داده‌های جمع آوری شده از ایران و تحلیل آنها اطلاعات خوبی ارائه می‌کند (Informative) است. داور اول دقت زیادی در بخش تحلیل داده‌ها کرده است و به مشکلاتی مثل ذکر ۱۳ مورد و تبیین ۱۱ مورد اشاره کرده است. تناقضی در کار نیست. اساساً نظرات داورها در اغلب موارد متفاوت است. دلیل اینکه حداقل دو داور مختلف هم ارزیابی می‌کنند همین است. به گفته مشهور که «اگر قرار باشد دو نفر نظر یکسانی داشته باشند، یک نفر از آنها زیادی است» به طور طبیعی داورها به عنوان افرادی با تخصصها، دیدگاه‌ها و بینشهای متفاوت، دیدگاه‌های متفاوت و گاه حتی متضادی دارند. بسیار پیش می‌آید که یک داور مقاله را کاملاً می‌پذیرد و داور دیگر کاملاً رد می‌کند. در چنین شرایطی باید همواره نظر داوری که ایراداتی را گرفته لحاظ کرد و یا با ذکر دلیل آن را توجیه کرد. نظرات متفاوت داوری یک امر کاملاً معمولی و پذیرفته شده است که همواره با آن مواجه هستیم. در این مورد خاص من نه تنها هیچ مورد متناقضی ندیدم، بلکه هر دو داور همراستا نظر داده‌اند. موارد دیگری داریم که کاملاً نظرات متفاوتند.

دلیل تفاوت میان نظرات داور و سردبیر: مواردی که من ذکر کرده‌ام نظرات ویراستاری است. تفاوت میان داوری و سردبیری این است که داوران از نظر کیفیت تایید می‌کنند که مقاله حداقلهای لازم برای پردازش بیشتر و چاپ را دارد. بعد از رفع ایرادات داوران، وظیفه سردبیر این است که متن را ویراسته کند تا مطابق شکل و فرمی که مایل است در بیاید. در حقیقت سردبیر پس از اینکه مطمئن شد از زوایای کیفی کار ایرادی ندارد، به موارد شکلی می‌پردازد. مقاله‌ای که زیر نظر یک سردبیر چاپ می‌شود، بخشی از سبد کاری او نیز محسوب می‌شود و درباره مواردی همچون شکل و ساختار و عنوان و قالب، امضای او را دارد و به همین خاطر سلیقه و استانداردهای او باید در متن رعایت شود. به همین دلیل است که ایرادات داوران با نظرات من یکسان نیستند و در برگه داوری هم نیامده است. این دو ماهیتاً متفاوت هستند. کار داوران تایید کیفی کار است و بعد از آن کار من شکل‌دادن و ساختاردهی طبق استانداردهایی است که در شماره یا بخش ویژه تحت سردبیری من می‌آید. برای مثال نمونه‌ای که اشاره شده که SMEs را من به SME پیشنهاد دادم، مجدداً نظر سردبیری است. استفاده از جمع غلط نیست ولی من برای سهولت جستجو، زیبایی ظاهر و نیز قدری هم سلیقه شخصی این پیشنهاد را کردم، ضمن اینکه در این مورد به وضوح نوشتم «پیشنهاد» می‌کنم و در صورتی که نویسنده تمایل به حفظ آن داشته باشید می‌تواند در نامه به من متذکر شود که به حفظ بخشهایی از مقاله به نحوی که هست به این دلایل اصرار دارد. این جزء حقوق نویسنده است که با ذکر دلیل از نظرش دفاع کند.